World on Rails

Een gunstige wind bezorgde me een Thomas Cook timetable uit maart 1973.

Op basis daarvan heb ik een tabel gemaakt met alle nachttreinen die toen iedere avond uit Brussel Zuid vertrokken.

Ik heb enkel de verbindingen met slaap- en of ligrijtuigen verzameld.
Lange zitwagen-verbindingen naar Graz, Split, Interlaken,... laat ik buiten beschouwing.
Ook periodieke treinen naar de skigebieden vermeld ik niet.

In die tijd kon je werkelijk nog overal heen 's nachts...



*
Vertrek 18h17 - trein 225 - OOSTENDE-WIEN Express

treindeel met bestemming WIEN
BrusselNoord 1822/1825 - Liège 1930/1934 - Verviers 1953/1954 - Aachen 2020/2034 - Köln 2116/2130 - Bonn 2151/2153 - Koblenz 2231/2234 - Mainz 2333/2335 - Frankfurt 0003/0018 - Würzburg 0153/0207 - Nürnberg 0314/0325 - Regensburg 0429/0434 - Plattling 0518 - Passau 0552/0612 - Schärding 0625 - Neumarkt 0651 - Grieskirchen 0702 - Schallerbach 0710 - Wels 0721/0723 - Linz 0741/0745 - StPölten 0904 - WienWest 0950

treindeel met bestemming KOBENHAVN
BrusselNoord 1822/1825 - Liège 1930/1934 - Verviers 1953/1954 - Aachen 2020/2034 - Köln 2116/2139 - Düsseldorf 2207/2209 - Duisburg 2225/2227 - Essen 2243/2245 - Gelsenkirchen 2255 - Münster 2342/2344 - Osnabrück 0014/0032 - Bremen 0143/0145 - Hamburg 0257/0306 - Lübeck 0358/0401 - Puttgarden 0505/0525 - Rodby 0620/0655 - Nykobing 0719/0720 - Vordingborg 0740 - Naestved 0759 - Roskilde 0837 - Kobenhavn 0901

treindeel met bestemming WARSZAWA & MOSKVA
BrusselNoord 1822/1825 - Liège 1930/1934 - Verviers 1953/1954 - Aachen 2020/2125 - Köln 2209/2220 - Düsseldorf 2247/2252 - Duisburg 2307/2310 - Essen 2325/2328 - Bochum 2340 - Dortmund 2354/2356 - Hamm 0015/0018 - Bielefeld 0055/0057 - Hannover 0203/0223 - Braunschweig 0307/0310 - Helmstedt 0337/0348 - Marienborn 0359/0404 - BerlinZoo 0642/0705 - BerlinFriedrichstr 0712 - BerlinOst 0742/0841 - FrankfurtOder 0942/1010 - Kunowice 1024/1049 - Rzepin 1108 - Poznan 1336/1351 - Kutno 1609 - WarszawaGdanska 1751/1834 - Terespol 2155/2220 - Brest 0053/0301 - Baranovichi 0452 - Minsk 0624/0634 - Orsha 0902 - Smolensk 1016/1031 - Moskva(Bel) 1600
*



*
Vertrek 18h25 - trein 295 - ITALIA EXPRESS

trein met bestemming MILANO & ROMA
BrusselNoord 1829 - BrusselLW 1838 - Namur 1913/1916 - Jemelle 1956 - Libramont 2023 - Arlon 2049/2051 - Luxembourg 2112/2122 - Thionville 2145/2209 - Metz 2231/2239 - Strasbourg 0005/0010 - Colmar 0045/0047 - Mulhouse 0111/0114 - Basel 0138/0225 - Bellinzona 0547/0549 - Lugano 0614/0616 - Chiasso 0637/0655 - Como 0700/0702 - Milano 0750/0840 - Bologna 1038/1043 - Firenze 1150/1159 - Roma 1520
*



*
Vertrek 19h06 - trein 286 - FLANDRE RIVIERA

trein met bestemming VENTIMIGLIA
Mons 1939/1941 - Aulnoye 2002/2008 - StQuentin 2041/2042 - ParisNord 2200/2255 - ParisLyon 2324/2337 - Dijon 0225/0228 - LyonPerr 0415/0418 - Avignon 0630/0634 - Arles 0657 - Marseille 0748/0800 - Toulon 0840/0843 - StRaphael 0934 - Cannes 0957/1000 - Antibes 1013 - Nice 1027/1033 - Beaulieu 1042 - Monaco 1052 - Menton 1101 - Ventimiglia 1114
*



*
Vertrek 21h56 - trein 2736 - NIGHT FERRY

trein met bestemming LONDON
Halle 2205 – Enghien 2216/2217 – Ath 2232/2234 – Leuze 2244/2245 – Tournai 2256/2310 - Baisieux 2325 - Lille 2340/0020 - Dunkerque 0111/0120 – DunkerquePort 0140/0225 - DoverFerry 0605/0720 - LondonVictoria 0910
*



*
Vertrek 22h19 - trein 299

treindeel met bestemming MILANO
BrusselNoord 2227 - Namur 2309/2312 - Jemelle 2353 - Libramont 0023 - Arlon 0056/0059 - Luxembourg 0121/0134 - Thionville 0200/0205 - Metz 0227/0233 - Strasbourg 0358/0407 - Colmar 0443/0445 - Mulhouse 0514/0520 - Basel 0545/0654 - Olten 0724/0729 - Luzern 0808/0816 - ArthGoldau 0840/0842 - Bellinzona 1036/1039 - Lugano 1106/1108 - Chiasso 1132/1150 - Como 1155/1158 - Milano 1234

treindeel met bestemming CHUR
BrusselNoord 2227 - Namur 2309/2312 - Jemelle 2353 - Libramont 0023 - Arlon 0056/0059 - Luxembourg 0121/0134 - Thionville 0200/0205 - Metz 0227/0233 - Strasbourg 0358/0407 - Colmar 0443/0445 - Mulhouse 0514/0520 - Basel 0545/0614 - Zürich 0719/0730 - Sargans 0830/0834 - Bad Ragaz 0840 - Landquart 0846 - Chur 0900

treindeel met bestemming BRIG
BrusselNoord 2227 - Namur 2309/2312 - Jemelle 2353 - Libramont 0023 - Arlon 0056/0059 - Luxembourg 0121/0134 - Thionville 0200/0205 - Metz 0227/0233 - Strasbourg 0358/0407 - Colmar 0443/0445 - Mulhouse 0514/0520 - Basel 0545/0624 - Liestal 0634 - Olten 0654/0657 - Langenthal 0712 - Bern 0748/0805 - Thun 0827 - Spiez 0836/0839 - Frutigen 0850 - Kandersteg 0908 - Goppenstein 0923 - Brig 0950
*



*
Vertrek 22h25 - trein 219 - TAUERN EXPRESS

treindeel met bestemming SALZBURG
BrusselNoord 2230/2234 - Liège 2339/2344 - Verviers 0003/0004 - Welkenraedt 0017 - Aachen 0033/0053 - Köln 0138/0147 - Bonn 0210 - Koblenz 0248/0251 - Mainz 0350/0353 - Mannheim 0438/0441 - Stuttgart 0611/0619 - Ulm 0725/0728 - Augsburg 0818/0821 - München 0901/0922 - Rosenheim 1008 - Salzburg 1112

treindeel met bestemming HAMBURG
BrusselNoord 2230/2234 - Liège 2339/2344 - Verviers 0003/0004 - Welkenraedt 0017 - Aachen 0033/0233 - Köln 0316/0324 - Düsseldorf 0351/0354 - Essen 0426/0429 - Münster 0522/0524 - Osnabrück 0554/0556 - Bremen 0705/0709 - Hamburg 0823
*



*
Vertrek 00h32 - trein 288

trein met bestemming PARIS
Halle 0043 – Lembeek 0046 – Tubize 0050/0051 – BraineLeComte 0100/0101 – Soignies 0108 – Mons 0123/0128 – Frameries 0136 – Quévy 0146/…. - Aulnoye 0312/0406 - Busigny 0429 - StQuentin 0445/0455 - Tergnier 0512 - Compiègne 0548 - Paris Nord 0640
*

Heel mooi! Ik bezit al heel lang een Thomas Cook Railway Timetable met de winterdienstregeling 74/75. Ooit in een antiekboekhandel gekocht. Opvallend was dat er ook tabellen van landen buiten Europa stonden zoals Amerika.

Prachtig en eveneens héél droevig dat dit allemaal voorbij is.

0h32 zal de 288 Amsterdam > Paris-Nord zijn.

Groeten!

Zoveel mogelijkheden als we toen hadden komen allicht nooit meer terug.

Maar toch... het tij voor de low-cost vliegerij lijkt langzaamaan te keren.
En ÖBB-Nightjet blijkt een winstgevende operatie...

Dus misschien zullen we het toch nog meemaken dat er ooit weer enkele nachttreinen vanuit België vertrekken.
Denk ik ook... Maar Thomas Cook geeft geen nummer aan, spreekt enkel over "143" maar dat is de nummering van de Beneluxtreinen.


Volgende aflevering : de vertrektabel van Amsterdam.

Zelfde oefening voor Amsterdam CS


*
Vertrek 15h51 - trein 286 - FLANDRE-RIVIERA

trein met bestemming VENTIMIGLIA
DenHaag 1632/1635 – Rotterdam 1653/1655 – Roosendaal 1738/1746 – AntwerpenOost 1813 – BrusselNoord 1845 – BrusselZuid 1852/1906 – Mons 1939/1941 - Aulnoye 2002/2008 - StQuentin 2041/2042 - ParisNord 2200/2255 - ParisLyon 2324/2337 - Dijon 0225/0228 - LyonPerr 0415/0418 - Avignon 0630/0634 - Arles 0657 - Marseille 0748/0800 - Toulon 0840/0843 - StRaphael 0934 - Cannes 0957/1000 - Antibes 1013 - Nice 1027/1033 - Beaulieu 1042 - Monaco 1052 - Menton 1101 - Ventimiglia 1114
*



*
Vertrek 16h15 - trein 205 - RIVIERA Express

treindeel met bestemming VENTIMIGLIA
Utrecht 1642/1646 – Arnhem 1720/1724 – Emmerich 1744/1754 – Oberhausen 1826/1844 – Duisburg 1852/1855 – Düsseldorf 1911/1914 – Köln 1940/1949 – Bonn 2009/2011 – Koblenz 2049/2052 – Bingerbrück 2132 – Mainz 2152/2155 – Ludwigshafen 2239 – Mannheim 2247/2250 – Karlsruhe 2323/2328 – BadenOos 2345/2346 – Offenburg 0011/0015 – Freiburg 0047/0050 – BaselBad 0131/0211 – BaselSBB 0217/0240 – Bellinzona 0612/0614 – Lugano 0639/0641 – Chiasso 0703/0721 – Como 0726/0729 – Milano 0820/0915 – Pavia 0941/0944 – Voghera 1005 – Tortona 1019 – Genova PP 1108/1137 – GenovaSampierdarena 1144 – Varazze 1212 – Savona 1224/1228 – Spotorno 1239 – FinaleLigureMarina 1255 – Loano 1305 – Albenga 1315 – Alassio 1324 – DianoMarina 1344 – ImperiaPM 1357 – San Remo 1422/1423 – Bordighera 1435 – Ventimiglia 1442

treindeel met bestemming ROMA
Utrecht 1642/1646 – Arnhem 1720/1724 – Emmerich 1744/1754 – Oberhausen 1826/1844 – Duisburg 1852/1855 – Düsseldorf 1911/1914 – Köln 1940/1949 – Bonn 2009/2011 – Koblenz 2049/2052 – Bingerbrück 2132 – Mainz 2152/2155 – Ludwigshafen 2239 – Mannheim 2247/2250 – Karlsruhe 2323/2328 – BadenOos 2345/2346 – Offenburg 0011/0015 – Freiburg 0047/0050 – BaselBad 0131/0201 – BaselSBB 0207/0225 – Bellinzona 0547/0549 – Lugano 0614/0616 – Chiasso 0637/0655 – Como 0700/0702 – Milano 0750/0840 – Bologna 1038/1043 – Firenze 1150/1159 – Roma 1520
*



*
Vertrek 20h13 - trein 201 - HOLLAND-ITALY Express

treindeel met bestemming MILANO
Utrecht 2045 – Arnhem 2121/2128 – Emmerich 2149/2206 – Oberhausen 2238/2300 – Duisburg 2308/2312 – Düsseldorf 2328/2333 – Köln 0001/0012 – Bonn 0035 – Koblenz 0113/0116 – Mainz 0215/0218 – Mannheim 0303/0309 – Karlsruhe 0344/0349 – Freiburg 0503/0507 – BaselBad 0549/0608 – BaselSBB 0614/0654 – Olten 0724/0729 – Luzern 0808/0816 – ArthGoldau 0840/0842 – Bellinzona 1036/1039 – Lugano 1106/1108 – Chiasso 1132/1150 – Como 1155/1158 – Milano 1234

treindeel met bestemming CHUR
Utrecht 2045 – Arnhem 2121/2128 – Emmerich 2149/2206 – Oberhausen 2238/2300 – Duisburg 2308/2312 – Düsseldorf 2328/2333 – Bonn 0035 – Koblenz 0113/0116 – Mainz 0215/0218 – Mannheim 0303/0309 – Karlsruhe 0344/0349 – Freiburg 0503/0507 – BaselBad 0549/0608 – BaselSBB 0614/0705 – Zürich 0810/0823 – Sargans 0922/0925 – Bad Ragaz 0931 – Landquart 0937 – Chur 0950

treindeel met bestemming INTERLAKEN
Utrecht 2045 – Arnhem 2121/2128 – Emmerich 2149/2206 – Oberhausen 2238/2300 – Duisburg 2308/2312 – Düsseldorf 2328/2333 – Bonn 0035 – Koblenz 0113/0116 – Mainz 0215/0218 – Mannheim 0303/0309 – Karlsruhe 0344/0349 – Freiburg 0503/0507 – BaselBad 0549/0608 – BaselSBB 0614/0703 – Liestal 0713 – Olten 0735/0738 – Langenthal 0753 – Burgdorf 0813 – Bern 0831/0847 – Thun 0909 – Spiez 0918/0921 – Interlaken West 0936 – Interlaken Ost 0941
*



*
Vertrek 20h13 - trein 143

trein met bestemming PARIS
Haarlem 2045 – Leiden 2103 – Den Haag 2115/2117 – Rotterdam 2132/2134 – Dordrecht 2149/2150 – Roosendaal 2212/2221 – AntwerpenC 2252/2302 – Mechelen 2320 – BrusselN 2334 – BrusselC 2339 – BrusselZ 2343/0032 – BraineLeComte 0101 - Mons 0123/0128 - Quévy 0146/…. - Aulnoye 0312/0406 - Busigny 0429 - StQuentin 0445/0455 - Tergnier 0512 - Compiègne 0548 - Paris Nord 0640
*

Zelfde oefening voor Arnhem

*
Vertrek 17h24 - trein 205 - RIVIERA Express

treindeel met bestemming VENTIMIGLIA
Emmerich 1744/1754 – Oberhausen 1826/1844 – Duisburg 1852/1855 – Düsseldorf 1911/1914 – Köln 1940/1949 – Bonn 2009/2011 – Koblenz 2049/2052 – Bingerbrück 2132 – Mainz 2152/2155 – Ludwigshafen 2239 – Mannheim 2247/2250 – Karlsruhe 2323/2328 – BadenOos 2345/2346 – Offenburg 0011/0015 – Freiburg 0047/0050 – BaselBad 0131/0211 – BaselSBB 0217/0240 – Bellinzona 0612/0614 – Lugano 0639/0641 – Chiasso 0703/0721 – Como 0726/0729 – Milano 0820/0915 – Pavia 0941/0944 – Voghera 1005 – Tortona 1019 – Genova PP 1108/1137 – GenovaSampierdarena 1144 – Varazze 1212 – Savona 1224/1228 – Spotorno 1239 – FinaleLigureMarina 1255 – Loano 1305 – Albenga 1315 – Alassio 1324 – DianoMarina 1344 – ImperiaPM 1357 – San Remo 1422/1423 – Bordighera 1435 – Ventimiglia 1442

treindeel met bestemming ROMA
Emmerich 1744/1754 – Oberhausen 1826/1844 – Duisburg 1852/1855 – Düsseldorf 1911/1914 – Köln 1940/1949 – Bonn 2009/2011 – Koblenz 2049/2052 – Bingerbrück 2132 – Mainz 2152/2155 – Ludwigshafen 2239 – Mannheim 2247/2250 – Karlsruhe 2323/2328 – BadenOos 2345/2346 – Offenburg 0011/0015 – Freiburg 0047/0050 – BaselBad 0131/0201 – BaselSBB 0207/0225 – Bellinzona 0547/0549 – Lugano 0614/0616 – Chiasso 0637/0655 – Como 0700/0702 – Milano 0750/0840 – Bologna 1038/1043 – Firenze 1150/1159 – Roma 1520
*



*
Vertrek 20h30 - trein 213 - AUSTRIA Express

trein met bestemming KLAGENFURT
Nijmegen 2045/2055 – Kranenburg 2109 – Kleve 2117/2119 – Krefeld 2204/2226 – Neuss 2241 – Köln 2303/2321 – Bonn 2343/2345 – Koblenz 0023/0026 – Mainz 0126/0129 – Worms 0159 – Mannheim 0217/0226 – Heidelberg 0239/0245 – Stuttgart 0410/0419 – Göppingen 0451 – Ulm 0536/0542 – Augsburg 0641/0645 – München 0730/0755 – Salzburg 0935/1000 – Bischofshofen 1044/1048 – SchwarzachSV 1101/1105 – Badgastein 1143/1150 – Spittal 1244/1247 – Villach 1315/1326 – Klagenfurt 1400
*



*
Vertrek 21h28 - trein 201 - HOLLAND-ITALY Express

treindeel met bestemming MILANO
Emmerich 2149/2206 – Oberhausen 2238/2300 – Duisburg 2308/2312 – Düsseldorf 2328/2333 – Köln 0001/0012 – Bonn 0035 – Koblenz 0113/0116 – Mainz 0215/0218 – Mannheim 0303/0309 – Karlsruhe 0344/0349 – Freiburg 0503/0507 – BaselBad 0549/0608 – BaselSBB 0614/0654 – Olten 0724/0729 – Luzern 0808/0816 – ArthGoldau 0840/0842 – Bellinzona 1036/1039 – Lugano 1106/1108 – Chiasso 1132/1150 – Como 1155/1158 – Milano 1234

treindeel met bestemming CHUR
Emmerich 2149/2206 – Oberhausen 2238/2300 – Duisburg 2308/2312 – Düsseldorf 2328/2333 – Bonn 0035 – Koblenz 0113/0116 – Mainz 0215/0218 – Mannheim 0303/0309 – Karlsruhe 0344/0349 – Freiburg 0503/0507 – BaselBad 0549/0608 – BaselSBB 0614/0705 – Zürich 0810/0823 – Sargans 0922/0925 – Bad Ragaz 0931 – Landquart 0937 – Chur 0950

treindeel met bestemming INTERLAKEN
Emmerich 2149/2206 – Oberhausen 2238/2300 – Duisburg 2308/2312 – Düsseldorf 2328/2333 – Bonn 0035 – Koblenz 0113/0116 – Mainz 0215/0218 – Mannheim 0303/0309 – Karlsruhe 0344/0349 – Freiburg 0503/0507 – BaselBad 0549/0608 – BaselSBB 0614/0703 – Liestal 0713 – Olten 0735/0738 – Langenthal 0753 – Burgdorf 0813 – Bern 0831/0847 – Thun 0909 – Spiez 0918/0921 – Interlaken West 0936 – Interlaken Ost 0941
*

Zelfde oefening voor Hoek van Holland

*
Vertrek 19h31 - trein 217 - AUSTRIA Express

treindeel met bestemming VILLACH & KLAGENFURT
Rotterdam 1954/1957 – Eindhoven 2106/2109 – Venlo 2140/2151 – Viersen 2208 – Mönchengladbach 2215/2219 – Köln 2300/2321 – Bonn 2343/2345 – Koblenz 0023/0026 – Mainz 0126/0129 – Worms 0159 – Mannheim 0217/0226 – Heidelberg 0239/0245 – Stuttgart 0410/0419 – Göppingen 0451 – Ulm 0536/0542 – Augsburg 0641/0645 – München 0730/0755 – Salzburg 0935/1000 – Bischofshofen 1044/1048 – SchwarzachSV 1101/1105 – Badgastein 1143/1150 – Spittal 1244/1247 – Villach 1315/1326 – Klagenfurt 1400

treindeel met bestemming INNSBRUCK
Rotterdam 1954/1957 – Eindhoven 2106/2109 – Venlo 2140/2151 – Viersen 2208 – Mönchengladbach 2215/2219 – Köln 2300/2321 – Bonn 2343/2345 – Koblenz 0023/0026 – Mainz 0126/0129 – Worms 0159 – Mannheim 0217/0226 – Heidelberg 0239/0245 – Stuttgart 0410/0419 – Göppingen 0451 – Ulm 0536/0601 – Biberach 0628 – Ravensburg 0704 – Friedrichshafen 0719/0728 – Lindau 0747/0806 – Bregenz 0816/0820 – Dornbirn 0832 – Feldkirch 0854/0857 – Bludenz 0917/0920 – Langen 0949 – StAnton 1003 – Landeck 1034 – Imst 1054 – Ötztal 1106 – Innsbruck 1136
*



*
Vertrek 19h35 - trein 237 - NORTH-WEST Express

treindeel met bestemming KOBENHAVN
SchiedamRotterdamWest 1954/1957 – Utrecht 2037/2045 – Amersfoort 2059/2102 – Hengelo 2210/2219 – Bentheim 2240/2245 – Rheine 2300/2302 – Osnabrück 2336/0032 - Bremen 0143/0145 - Hamburg 0257/0306 - Lübeck 0358/0401 - Puttgarden 0505/0525 - Rodby 0620/0655 - Nykobing 0719/0720 - Vordingborg 0740 - Naestved 0759 - Roskilde 0837 - Kobenhavn 0901

treindeel met bestemming MOSKVA
SchiedamRotterdamWest 1954/1957 – Utrecht 2037/2045 – Amersfoort 2059/2102 – Hengelo 2210/2219 – Bentheim 2240/2245 – Rheine 2300/2302 – Osnabrück 2336/0027 – Hannover 0152/0223 - Braunschweig 0307/0310 - Helmstedt 0337/0348 - Marienborn 0359/0404 - BerlinZoo 0642/0705 - BerlinFriedrichstr 0712 - BerlinOst 0742/0841 - FrankfurtOder 0942/1010 - Kunowice 1024/1049 - Rzepin 1108 - Poznan 1336/1351 - Kutno 1609 - WarszawaGdanska 1751/1834 - Terespol 2155/2220 - Brest 0053/0301 - Baranovichi 0452 - Minsk 0624/0634 - Orsha 0902 - Smolensk 1016/1031 - Moskva(Bel) 1600
*

In de winterdienstregeling van 1974/1975 had je 21 treinparen tussen Nederland en Duitsland via Emmerich. Daar zaten 4 TEE-treinen met alleen 1e klasse tussen.

Opvallend dat het oponthoud in grensstations Helmstedt en Marienborn maar zo kort duurde. Of reed de trein feitelijk in transit door de DDR tot aan West-Berlijn, gezien het ontbreken van andere stops tussen Marienborn en Berlin Zoo, en was er pas bij Berlin Ostbahnhof een grenscontrole voor de DDR?

_________________
De ware reiziger heeft geen reden nodig om op reis te gaan (Goethe)

De treinen naar/van West Berlijn hadden inderdaad een korte oponthoud op de grensstations. De paspoortcontrole met het verstrekken van de transitvisa vond plaats in de rijdende trein tussen Marienborn en Griebnitzsee. Daarna werd er gestopt in Berlin Wannsee, Berlin Zoo en Berlin Friedrichstrasse. Treinen die verder gingen naar Polen kwamen ook op Berlin Ostbahnhof.

Waren inderdaad transittreinen.
Helmstedt was het laatste westelijke station.

Marienborn het eerste oostelijke station.
Reizigers konden afstappen in Marienborn om over te stappen naar DDR-steden als Magdeburg, Halle, Leipzig,...). Grenscontrole DDR vond dan plaats na het uitstappen.

Wie op de trein bleef was automatisch in transit naar West-Berlijn.

Instappen op Marienborn kon niet. Wel reed vanaf daar grenspersoneel mee (die vlijtig transitvisas verstrekte aan alle reizigers ; een mooie bron van westgeld voor de immer noodlijdende DDR-staatskas) en ook Volkspolizei (VoPos) (om erop te letten dat niemand in- of uitstapte bij een eventuele stilstand op DDR-gebied). Deze verlieten de trein dan weer middels een korte diensthalte op het laatste DDR-station voor de grens met West-Berlijn, Griebnitzsee.

Op West-Berlijns gebied waren er dan gewone haltes op Berlin-Wannsee en Berlin-Zoo.

De volgende halte Berlin-Friedrichstrasse lag dan in Oost-Berlijn en hier was dan een definitieve inreiscontrole naar de DDR.

Ik ben blij voor Duitsland dat ze herrenigd zijn maar heb soms stiekem spijt dat ik de absurde situatie van voor 1989 nooit zelf heb beleefd.

In maart 1973 zie ik ongeveer evenveel treinparen. Maar ik heb hierboven enkel de nachttreinen met slaap- en/of ligplaatsen gedetailleerd.

Transitvisa naar/van West Berlijn waren gratis.

Je bedoelt : gratis voor de reiziger...

234,9 miljoen DM per jaar noem ik niet gratis.
https://de.m.wikipedia.org/wiki/Transitabkommen

Op de manier, dan klopt het wel. Voor dagvisa Oost Berlijn en gewone DDR visa moesten reizigers wel betalen. Plus een bepaald bedrag in West Marken omwisselen in Oost Marken.